Deze keer geen zondagse overpeinzing, maar wel een observatie in de kantlijn. Het afgelopen weekend zijn me namelijk een aantal zaken opgevallen die iets langer moesten gisten dan de zondag duurde.
Ten eerste de schijnbare stilstand van de formatie. In de aflevering van Haagse zaken van afgelopen zaterdag werd dit mooi gefileerd: “niet de inhoud veroorzaakt een impasse, het zijn de partijen zélf die de samenwerking blokkeren.” #53 Waarom formeren nu niet lukt – NRC . Daarnaast viel de berichtingeving rondom het optreden van demissionair premier Mark Rutte op ’Rutte daagt Hongaarse premier uit exitprocedure EU te starten’ | Binnenland | Telegraaf.nl . Een atypische felle uitspraak in Europees verband. Zeker van deze premier. Misschien een manier om het vertrouwen van de kamer terug te winnen? Rutte afgestraft in Kamer, maar wil vertrouwen terugwinnen | NOS Tenslotte las en hoorde ik veel analyses in diverse media over de stand van de politiek en de formatie, maar zag ik weinigen ook daadwerkelijk met adviezen komen. Wellicht omdat er meer nodig is dan alleen een nieuw akkoord. We hebben een nieuw of tenminste een herzien bestel nodig.
“Thomas Sankara, de socialistische revolutionair en voormalig president van Burkina Faso – die bij een door Frankrijk ondersteunde coup vermoord werd – stelde het volgende: „Een systeem moet je bestrijden met een systeem, een organisatie met een organisatie. Niet louter met welwillende individuen met goede moed, eerlijkheid, durf en identiteit.” Daarmee leek hij te zeggen dat we weinig hebben aan individuen die ‘deugen’, of martelaren, wanneer schadelijke systemen van onderdrukking niet door gezonde worden vervangen.” Uit De strijd is nog lang niet gestreden – NRC – column van Clarice Galgard.
Wat zijn dan ingrediënten voor dit nieuwe bestel?
Ik doe een paar suggesties. Uiteraard zonder de illusie te hebben compleet te zijn. Wel als een uitnodiging om de handschoen op te pakken.
Nieuw leiderschap: De nieuwe leiders gaan ervan uit dat de Nederlandse bevolking die zij vertegenwoordigt, verstandig en betrouwbaar is. Het zijn leiders die inzien dat inwoners bereid zijn om voor de lange termijn hun eigen korte termijn behoeften opzij te zetten ‘Minder vliegen, minder autorijden: klimaat voor meer mensen belangrijk door corona’ | RTL Nieuws. Een leiderschap dat actieve burgers niet gebruikt als bezuinigingspost, maar erkent en ondersteunt. En een leiderschap dat stuurt op eenvoudige en transparante principes, gebaseerd op een heldere toekomstvisie. En tenslotte leiders die steeds weer bereid zijn om uit te leggen waarom bepaalde keuzes uit bepaalde principes volgen. Dit brengt me op een tweede ingrediënt:
Transparantie: een nieuw bestel vraagt om leiders die er een eer in stellen zich te mogen verantwoorden voor de macht die zij namens de burgers tijdelijk beheren. En een toezichthoudend orgaan dat namens de burgers deze macht scherpt en controleert. Niet op basis van afrekenen, op basis van toetsing aan de principes. En dan op zo’n manier dat ik het thuis ook kan volgen. Lijkt me niet te veel gevraagd toch?
Afschaffen partijdiscipline: Als kiezer stem ik op een partij. Van degenen die op de kieslijst staan, mag ik verwachten dat ze het partijprogramma in grote lijnen onderschrijven. Anders zouden ze immers niet op de lijst staan. Ik breng een voorkeursstem uit op die kandidaat waarvan ik verwacht dat diegene mijn stem het beste zal vertegenwoordigen. Binnen de partij ruimte moet er ruimte blijven voor debat en voor verschil van inzicht hoe het verkiezingsprogramma te interpreteren. En dus ook hoe te stemmen. Op deze manier ontstaat er ruimte voor het interne geweten van een partij. Zonder dat het nodig is om op te stappen en een nieuwe partij te beginnen. Ik verwacht als burger dat ik proactief uitleg krijg over de achtergrond van de verschillen.
Carrière advies van ego naar eco (vrij naar Otto Scharmer en Katrin Kaufer) En tenslotte een ongevraagd carrière advies voor alle beroepspolitici, en voor onze demissionair premier Mark Rutte in het bijzonder. Om met de laatste te beginnen: u vermengt te veel rollen. Demissionair premier én lijsttrekker én fractievoorzitter VVD én onderhandelaar voor een nieuw kabinet. De belangen die met die verschillende rollen gemoeid zijn, bijten elkaar. En ze zijn ook strijdig met uw ambitie om herdacht te worden als groot staatsman. Als u echt kans wilt maken om als groot staatsman de geschiedenis in wilt gaan, wees dan de eerste zittende en herkozen premier die over zijn eigen schaduw heenstapt in het landsbelang (dat groter is dan het VVD-partijbelang). Erken dat u de afgelopen maanden niet het nieuwe leiderschap hebt laten zien waar de kiezers om hebben gevraagd. In uw terminologie: maak de klus af. En maak plaats voor nieuwe leiders. In het belang van de toekomst van Nederland.
Voor al uw collega beroepspolitici geldt hetzelfde advies. Zit u er voor uw persoonlijke carrière en uw ego? Stap opzij. Zit u er als representant van onze stem als burgers? Pak de handschoen op en vernieuw het bestel.
Ha Jorijn, Mooie website!